Ο τόπος και οι χοροί του: «Αντρικοί - Αδούλωτοι Κύπρου»

Ο ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΟΥ
Ένα οδοιπορικό στην ελληνική παράδοση

ΚΥΠΡΟΣ: ΑΝΤΡΙΚΟΙ – ΑΔΟΥΛΩΤΟΙ ΚΥΠΡΟΥ

Οι αντρικοί – αδούλωτοι χοροί της Κύπρου είναι ζωηροί και δίνουν την ευκαιρία στους χορευτές να δείξουν την τέχνη και τις ικανότητες τους τόσο στις κινήσεις όσο και στην φωνή.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ

Το κυριότερο ίσως χαρακτηριστικό των κυπριακών χορών είναι ότι οι άντρες χορεύουν χωριστά από τις γυναίκες. Δεν υπάρχουν καθόλου μικτοί χοροί έχοντας ίσως μια μοναδικότητα ανά το παγκόσμιο. Αυτό συνέβαινε λόγω των αυστηρών ηθών, που επικρατούσαν την τότε εποχή. Θεωρούνταν ανήθικο η γυναίκα να χορεύει με πηδήματα, καθίσματα, κουνήματα του κορμιού και του στήθους, κτυπήματα των ποδιών και κροταλίσματα των δακτύλων. Εξάλλου, είναι γνωστές οι επιδρομές κατά καιρούς διαφόρων πειρατών και κατακτητών, που πέρασαν από το νησί λόγω της ελκυστικής γεωγραφικής του θέσης, και οι οποίοι άρπαζαν τις γυναίκες και τις βίαζαν ή τις πουλούσαν στα σκλαβοπάζαρα. Γι΄ αυτό οι άντρες, για να τις προστατεύσουν, τις απομόνωναν στα σπίτια με εσωτερικές αυλές και ψηλούς τοίχους γύρω-γύρω, ώστε να μην είναι θεατές από τους περαστικούς, στοιχείο που μπορεί κάποιος επισκέπτης στην Κύπρο να το διαπιστώσει.

Οι πιο βασικοί και χαρακτηριστικοί χοροί της Κύπρου είναι οι αντικριστοί ή καρ(τ)σιλαμά(δ)ες από την τούρκικη λέξη «καρτσί» που σημαίνει αντίκρυ. Αποτελούνται από μια σειρά χορούς με μικρές διαφορές από περιοχή σε περιοχή και από ζευγάρι σε ζευγάρι και εκτελούνται αυστηρά με την σειρά τους (1ος, 2ος, 3ος, 4ος, 5ος ή Μπάλος).

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Σε αντίθεση με τους γυναικείους, είναι ζωηροί και δίνουν την ευκαιρία στους χορευτές να δείξουν την τέχνη και τις ικανότητες τους τόσο στις κινήσεις όσο και στην φωνή. Το ζευγάρι ξεκινά με την σειρά τους καρτσιλαμάδες, όπου στέκεται ο ένας απέναντι στον άλλο προκλητικά, αφού όπως προαναφέρθηκε οι χοροί είναι ανταγωνιστικοί και οι χορευτές συναγωνίζονται για την λεβεντιά και την τέχνη τους. Έχουν το δικό τους περιορισμένο χώρο ή αλλάζουν θέση με το συγχορευτή τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι χοροί εκτελούνταν κατά παραγγελιά και αυτό ήταν σεβαστό από όλους. Καλός χορευτής θεωρούνταν αυτός που χόρευε «πάνω στο βελόνι» ή «σε ένα μάρμαρο» ή «με το πάτημα του βιολιού» ή «αυτός που πατά στον χρόνο» αλλά πάνω απ όλα εκείνος που πρωτοτυπούσε ή που έκανε τα δικά του. Σημασία για το κράτημα του ρυθμού είχε το τσάκρισμα των δακτύλων (πρόκληση κρότου με τα δάκτυλα). Με την εισαγωγή του χορού γίνεται το σκόνισμα των δακτύλων είτε από το χώμα είτε από το τακούνι της μπότας, κάτι σαν τελετή.

Αρχίζουν με τον 1ο και συνεχίζουν με το 2ο και 3ο, οι οποίοι είναι συνδεδεμένοι και μπορεί να θεωρηθούν και σαν ένας χορός. Μεταξύ 3ου και 4ου παρεμβάλλεται τραγούδι, το λεγόμενο τσιάττισμα που είναι το ταίριασμα φράσεων. Λέγεται και τρα(γ)ουδιστός ή της τραουθκιάς. Είναι δίστιχα της στιγμής, που ταιριάζουν κατά την περίσταση. Εδώ οι χορευτές σταματούν τον χορό, ενώ στο γύρισμα της μουσικής (ππεστρέφιν) χορεύουν και πάλι. Ακολουθεί ο 5ος ή μπάλος που είναι συνυφασμένος με τραγούδι τύπου αμανέ σε βυζαντινή κλίμακα και με αυτοσχέδια μελωδία, που απαιτεί καλοφωνάρη.

Πηγές: http://eknadance.cyprusnet.gr/
https://www.youtube.com/watch?v=EaZwEVO6XhA