Δεν μπορούσε ο Θεός να αναδείξει τον άνθρωπο τέλειο εξαρχής;

Για τον μεν Θεό, ο οποίος πάντοτε παραμένει ίδιος και η φύση Του είναι άκτιστη, τα πάντα Του είναι δυνατά ως προς τον εαυτό Του. Το πλάσμα Του όμως είναι κτιστό δημιούργημα και συνεπώς έχει προσωπική αρχή. Γι’ αυτό, όπως είναι λογικό, υστερεί ως προς αυτές τις ιδιότητες από αυτόν που τον έπλασε. Γιατί δεν είναι δυνατόν να είναι άκτιστα τα πλάσματα αυτά που μόλις πρόσφατα δημιουργήθηκαν. Και επειδή δεν είναι άκτιστα, γι’ αυτό και υστερούν ως προς το τέλειο. Επειδή είναι νεώτερα, γι’ αυτό και είναι νήπια, γι’ αυτό και είναι αγύμναστα και δεν έχουν εξοικειωθεί με την τέλεια ζωή. Όπως λοιπόν η μάνα, ενώ μπορεί να προσφέρει στο βρέφος της το τέλειο φαγητό, δεν το προσφέρει γιατί το βρέφος αδυνατεί να δεχθεί την ανώτερη αυτήν τροφή· έτσι και ο Θεός, ενώ ο ίδιος μπορούσε εξαρχής να χαρίσει στον άνθρωπο το τέλειο, δεν το κάνει γιατί ο άνθρωπος δεν μπορούσε να το πάρει, γιατί ήταν ακόμη νήπιος.

Γι’ αυτό και ο Κύριός μας στους έσχατους καιρούς, αφού προσέλαβε στον εαυτό του όλη τη Δημιουργία, ήρθε σε μας όχι όπως ο ίδιος μπορούσε, αλλά όπως εμείς μπορούσαμε να τον δούμε. Αλλά εμείς ποτέ ως τώρα δεν μπορούσαμε να βαστάξουμε το μεγαλείο της Δόξας Του. Και γι’ αυτό ο Χριστός -ο τέλειος Άρτος του Πατρός- έδωσε σε μας τον εαυτό Του σαν γάλα, όπως στα νήπια· τέτοια ήταν η παρουσία του ως Ανθρώπου, έτσι ώστε αφού τραφούμε με την Σάρκα Του σαν να είναι μαστός, μέσα από αυτόν τον θηλασμό να συνηθίσουμε να τρώμε και να πίνουμε τον Λόγο του Θεού, τον Άρτο της Αθανασίας και να μπορέσουμε να αποκτήσουμε μέσα μας το Άγιο Πνεύμα.

Και γι’ αυτό ο Παύλος λέει στους Κορινθίους: “Σας πότισα με γάλα, όχι τροφή· γιατί δεν μπορείτε να την βαστάξετε”. Αυτό σημαίνει: “Μαθητεύσατε στην κατ’ άνθρωπον παρουσία του Κυρίου, δεν επαναπαύεται ακόμη το Πνεύμα του Πατρός σε σας, λόγω της αδυναμίας σας”. Ο Απόστολος λοιπόν μπορούσε να τους δώσει την τροφή, εκείνοι όμως δεν μπορούσαν να την δεχθούν. Έτσι και ο Θεός μπορούσε εξαρχής να χαρίσει το τέλειο στον άνθρωπο· ο άνθρωπος όμως επειδή είχε μόλις πλαστεί δεν ήταν έτοιμος να το λάβει κι ακόμα κι αν το λάμβανε δεν θα μπορούσε να το χωρέσει μέσα Του κι αν ακόμη το χώραγε, δεν θα μπορούσε να το καταλάβει και να το αντιληφθεί σε βάθος. Και γι’ αυτό ο Υιός του Θεού, αν και ήταν τέλειος, όμως ήρθε σαν νήπιο πλάι στα νήπια όχι για Εκείνον, αλλά επειδή ο άνθρωπος που ήταν νήπιος έτσι μπορούσε να τον χωρέσει μόνο: ως άνθρωπο.

Μέσα από αυτή τη διαδικασία και με αυτούς τους ρυθμούς και αυτήν την αγωγή, ο κτιστός και πλασμένος άνθρωπος γίνεται κατ’ εικόνα και ομοίωσιν του άκτιστου Θεού. Καθώς ο Πατήρ ευδοκεί και κελεύει, ο Υιός πράττει και δημιουργεί και το Άγιο Πνεύμα τρέφει και αυξάνει, ο άνθρωπος σιγά-σιγά προκόβει και ανέρχεται στο τέλειο· δηλαδή πλησιάζει τον Άκτιστο. Γιατί τέλειος είναι μόνο ο Άκτιστος, δηλαδή ο Θεός. Έπρεπε λοιπόν ο άνθρωπος πρώτα να πλαστεί και πλασμένος να μεγαλώσει και όντας μεγάλος να ωριμάσει κι ώριμος πια να αναπτυχθεί κι αναπτυγμένος να ενισχυθεί και ενισχυμένος να δοξαστεί και δοξασμένος να δει τον Δεσπότη Του. Γιατί Θεός είναι Αυτός που πρόκειται να δούμε και η όραση του Θεού, η Θεοπτία παρέχει την αφθαρσία· και “η αφθαρσία οδηγεί τον άνθρωπο κοντά στον Θεό”. (Σοφ. Σολ. στ’ 19)

Άγιος Ειρηναίος Λυώνος, Έλεγχος και ανατροπή της ψευδωνύμου γνώσεως, απόσπασμα από το βιβλίο Δ’, 1-3
Δεν μπορούσε ο Θεός να αναδείξει τον άνθρωπο τέλειο εξαρχής; – © Απόδοση στη Νεοελληνική – Επιλογή των αποσπασμάτων: www.epiaspalathon.gr (2018)