«Ορθοδοξία ή βαρβαρότητα;»

Είναι φανερό, ότι διανύουμε μια περίοδο βαθύτατης σύγχυσης και ιδεολογικής αμηχανίας που οφείλεται στην αιφνιδιαστική και απροσδόκητη κατάρρευση συστημάτων και κοσμοθεωριών, φαινομενικά, τουλάχιστον μέχρι προ ολίγου, ακατάλυτων και στιβαρών. Το ακλόνητο οικοδόμημα του υλιστικού κομμουνιστικού παραδείσου αποδείχτηκε απλά ένας πύργος από τραπουλόχαρτα που σωριάσθηκε σε μια στιγμή. Μαζί του κατέρρευσε και η ιδεολογική του προϋπόθεση, ο περίφημος μαρξισμός-λενινισμός, που παρά την μακρόχρονη κρίση του, ήταν η κυρίαρχη ιδεολογία στον χώρο της λεγόμενης επαναστατικής θεωρίας και πρακτικής.

Αλλά αν ο κομμουνιστικός κόσμος κατέπεσε σε σωρό ερειπίων, ο υλιστικός αδελφός του, παρά τα χρόνια πάθη του, φαίνεται σταθεροποιημένος.

Σε όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη ο κλασσικός οικονομικός φιλελευθερισμός, εξαιρετικά ανυπόλυπτος μέχρι πρόσφατα σαν ταυτόσημος της κοινωνικής εκμετάλλευσης, καθίσταται πλέον η πανάκεια και η μαγική μέθοδος για την ανόρθωση της οικονομίας. Η κοσμοθεωριακή και φιλοσοφική πανσπερμία της αστικής διανόησης παίρνει την θέση του μαρξιστικού ιδεολογικού μονισμού. Αυτό το σκηνικό δημιουργεί την ψευδαίσθηση της άνθησης της ελευθερίας. Όμως, η απελευθέρωση της ατομικής πρωτοβουλίας δεν σημαίνει απελευθέρωση του πνεύματος από τα δεσμά του υλισμού. Η κοινωνικοπολιτική τάξη έχει σαν πνευματικό της θεμέλιο έναν εξαιρετικό πεζό υλισμό. Ο νεώτερος, όπως και ο παλιότερος, καπιταλισμός, αποτελεί μια ασφυκτική κυριαρχία απρόσωπων οικονομικών δυνάμεων και αντιμετωπίζει τη ζωή και τον άνθρωπο σαν καταναλώσιμο εμπόρευμα. Μετά την κατάρρευση της κοινωνιστικής «αυταπάτης» τα νέα μεγάλα ιδανικά είναι η ασυδοσία του ατόμου – επιχειρηματία και η κυριαρχία του χρήματος. Ομολογουμένως, τα ιδανικά αυτά είναι ελάχιστα ιδανικά και μάλιστα νέα. Αποτελούν μέρος μιας τερατώδους και απάνθρωπης κοινωνικής πραγματικότητας, όπου ισχύει το δόγμα: «homo homini lupus est», δηλαδή, «ο άνθρωπος είναι λύκος».

Η αστική κοινωνία είναι μια ζούγκλα και η ζωή στα πλαίσια μιας τέτοιας κοινωνίας είναι ζωή αγρίων θηρίων.

Η ιδέα της ενότητας των ανθρώπων «χρεοκόπησε» και τη θέση της πήρε ένας ανελέητος πόλεμος εναντίων πάντων κατά πάντων. Ο αστοκαπιταλιστικός τρόπος ζωής αποκοινωνικοποιεί, αποπροσωποποιεί και τελικά απανθρωπίζει τον άνθρωπο. Ένα αγρίμι εγκλωβισμένο σ’ ένα κόσμο διάσπασης και διάλυσης, αυτή είναι η μοίρα του ανθρώπου στον κόσμο της εποχής μας! Η ελευθερία και το πνεύμα ελάχιστα έχουν να κερδίσουν σε μια κατάσταση διαμορφωμένη με αυτόν τον τρόπο. Αντίθετα διακρίνεται με σαφήνεια η απειλή ενός επερχόμενου νέου «Μεσαίωνα», ενώ δεν είναι απίθανο οι άνθρωποι να αναζητήσουν την επίλυση των προβλημάτων τους με ολοκληρωτικά καθεστώτα νέας μορφής. Μέσα στη σύγχυση και τη διάλυση, η «φαιά πανούκλα» μπορεί να εξαπλωθεί και να πάρει επιδημικές διαστάσεις. Το μέλλον προεικονίζεται ζοφερό και εφιαλτικό.

Μπροστά σε τέτοιους κινδύνους για το μέλλον του ανθρώπου, η Ορθοδοξία, σαν λόγος και πράξη ζωής, αποτελεί μοναδική ελπίδα.

Η Ορθοδοξία θα διδάξει στον κόσμο την ανυπέρβλητη αξία του ανθρώπου ως πρόσωπο, την κοινωνία των προσώπων κατά το πρότυπο της Αγίας Τριάδας στη θέση της ατομοκρατίας ή του απρόσωπου και βάρβαρου κολλεκτιβισμού, την ελευθερία στο βασίλειο του πνεύματος, τον σεβασμό και την πίστη στον προσωπικό Τριαδικό Θεό, τη σχετική αξία των υλικών αγαθών, το πνεύμα της δημιουργικότητας και το φρόνημα της θυσίας. Στην πραγματικότητα η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε ένα αμίληκτο δίλημμα: «Ορθοδοξία ή βαρβαρότητα;». Οι άνθρωποι της εποχής μας έχουν να επιλέξουν ανάμεσα στον Χριστιανισμό, στη γνησιότητα και την πληρότητά του και στον νέο «μεσαίωνα» που προαναφέραμε. Αρκεί οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί να κατανοήσουν το μέγεθος της ευθύνης τους, να σπάσουν τους φραγμούς των δισταγμών και των αναστολών και να μεταβληθούν σε αποστόλους ελπίδας. Χρειάζεται όμως τόλμη, ώστε να μπορέσουν να υπερβούν τα τείχη του γκέτο της πνευματικής αυταρέσκειας και να αποφυλακίσουν την αλήθεια, της οποίας είναι θεματοφύλακες, από τον στενό χώρο του ναού για να εξαπλωθεί στον κόσμο και την κοινωνία.

Ορθοδοξία ή βαρβαρότητα; – Αρχιμ. Δοσίθεος Καστόρης, Ιεροκήρυξ