Ο τόπος και οι χοροί του: «Ο χορός της Τράτας»

Ο ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΟΥ
Ένα οδοιπορικό στην ελληνική παράδοση

Ο ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΤΡΑΤΑΣ

Χορός με ρίζες από τα αρχαία χρόνια, που έχει τις βάσεις του και καθιερώθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο χορός της Τράτας που αναβιώνει κάθε Τρίτη του Πάσχα (της Διακαινησίμου) στα Μέγαρα και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά έθιμα της πόλης.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ

Οι απαρχές του χορού της Τράτας αναμφίβολα βρίσκονται πίσω στο χρόνο. Πολλοί υποστηρίζουν σήμερα πως ο χορός αυτός, μιμείται τον τρόπο με τον οποίο οι ψαράδες σέρνουν τα δίχτυα (τράτα). Το κυκλικό σχήμα του χορού, η μεγαλοπρέπεια και το σοβαρό ύφος των γυναικών, ο αργός ρυθμός και ο ρυθμικός βηματισμός, η ενδυμασία και το κάλυμμα του κεφαλιού (μπόλια) καθώς και η απεικόνιση του χορευτικού αυτού σχηματισμού στην τοιχογραφία ενός τάφου στους Ρούβους της Απουλίας, στη Ν. Ιταλία, (μια περιοχή όπου αποίκισαν οι αρχαίοι Μεγαρείς), που χρονολογείται το 400 π.Χ., είναι στοιχεία που φανερώνουν ότι ο χορός αυτός τελούνταν κατά την αρχαιότητα.
Η προφορική παράδοση αναφέρει ότι ο χορός της Τράτας ανανεώθηκε και καθιερώθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Τότε οι Μεγαρίτες, στην προσπάθεια τους να διατηρήσουν αναλλοίωτα τα θρησκευτικά τους ήθη, θέλησαν να έχουν δικό τους τόπο λατρείας. Ζήτησαν λοιπόν από τον Τούρκο διοικητή να τους επιτρέψει να κτίσουν μίαν εκκλησία στο χώρο που σήμερα είναι το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη. Ο Τούρκος διοικητής τους έδωσε την άδεια, με την προϋπόθεση να την τελειώσουν αυθημερόν. Τότε, οι Μεγαρίτες, κατάφεραν να ολοκληρώσουν το χτίσιμο της εκκλησίας μέσα σε μίαν ημέρα από ανατολής μέχρι τη δύση ήλιου. Για να γιορτάσουν το γεγονός, οι κοπέλες έστησαν το χορό και πιάνοντας τα χέρια χιαστί, όπως στο χορό της Τράτας, χόρεψαν το χορό αυτό, που καθιερώθηκε να χορεύεται την Τρίτη του Πάσχα. Πολλοί περιηγητές είδαν και κατέγραψαν το χορό της Τράτας τον19ο αιώνα. Κή παράδοση αναφέρει ότι ο χορός της Τράτας ανανεώθηκε και καθιερώθηκε την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Τότε οι Μεγαρίτες, στην προσπάθεια τους να διατηρήσουν αναλλοίωτα τα θρησκευτικά τους ήθη, θέλησαν να έχουν δικό τους τόπο λατρείας. Ζήτησαν λοιπόν από τον Τούρκο διοικητή να τους επιτρέψει να κτίσουν μία εκκλησία στο χώρο που σήμερα είναι το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη. Ο Τούρκος διοικητής τους έδωσε την άδεια, με την προϋπόθεση να την τελειώσουν αυθημερόν. Τότε, οι Μεγαρίτες, κατάφεραν να ολοκληρώσουν το χτίσιμο της εκκλησίας μέσα σε μία ημέρα από ανατολής μέχρι τη δύση ήλιου. Για να γιορτάσουν το γεγονός, οι κοπέλες έστησαν το χορό και πιάνοντας τα χέρια χιαστί, όπως στο χορό της Τράτας, χόρεψαν το χορό αυτό, που καθιερώθηκε να χορεύεται την Τρίτη του Πάσχα. Πολλοί περιηγητές είδαν και κατέγραψαν το χορό της Τράτας τον19ο αιώνα.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Ο χορός της Τράτας ξαναζωντανεύει κάθε Τρίτη μέρα του Πάσχα στην πλατεία του Αγίου Ιωάννη Γαλιλαίου (Χορευταρά), από γυναίκες με τα χέρια χιαστί σχηματίζοντας κύκλο, ντυμένες με τις παραδοσιακές ενδυμασίες και στολισμένες με όμορφα κοσμήματα. Ανήκει στους αναγνωρισμένους Ελληνικούς χορούς και χορεύεται σε χρόνο 2/4. Είναι ομαδικός χορός και αποτελείται από έξι βήματα από τα οποία τα τέσσερα προς τα δεξιά με προβολή του δεξιού ποδιού και δύο προς τα αριστερά με προβολή του αριστερού ποδιού. Τα ιστορικά και επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία που αφορούν στον χορό είναι λίγα έως ανύπαρκτα, γεγονός που κάνει τους λαογράφους και μελετητές της λαϊκής μας παράδοσης να αναφέρονται μόνο στην προφορική παράδοση. Πιο παλιά οι κοπέλες χόρευαν τραγουδώντας μόνες το τραγούδι χωρίς τη συνοδεία οργάνων κάτι που καθιερώθηκε αργότερα και διατηρείται μέχρι σήμερα. Τα όργανα που συνόδευαν τον χορό της Τράτας ήταν παλαιότερα ζυγιές από βιολί-λαγούτο ή βιολί-σαντούρι και σήμερα, που το έθιμο έχει γίνει ένα λαϊκό πανηγύρι με τη συμμετοχή και ανδρών, συνοδεύεται από όλα τα όργανα που υπάρχουν στην πόλη των Μεγάρων και των γύρω περιοχών. Σχηματίζοντας την ανθρώπινη αλυσίδα οι κοπέλες, τραγουδά η τελευταία το παρακάτω τραγούδι «ΛΑΜΠΡΗ ΚΑΜΑΡΑ» (που ακούγεται μόνο στα Μέγαρα) και επαναλαμβάνουν οι υπόλοιπες:

«Λαμπρή καμάρα κι ας περνά, του Άη Γιωργιού ‘ναι το τέλος, πάρτε τα δραπανάκια σας γιατ’ έφτασε το θέρος».

«Αχ ντουνιά μου παινεμένε δε σε γλέντησα καημένε.

Ωραία πουν ‘τα Μέγαρα την Τρίτη στον Άγιάννη, που έρχεται όλη η ξενουργιά και κάνουνε σεργιάνι…»

Πηγές:
http://visitmegara.gr/
https://www.megaraonair.gr/
Λαογραφικό Συγκρότημα Μεγάρων