Ο τόπος και οι χοροί του: «Καγκελευτός»

Ο ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΟΥ

Ένα οδοιπορικό στην ελληνική παράδοση

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: ΚΑΓΚΕΛΕΥΤΟΣ
Από τους πλέον χαρακτηριστικούς σκοπούς της Μακεδονίας. Χορός αργόσυρτος, εκτελείται με τρόπο τελετουργικό, αναπαριστώντας ένα τραγικό γεγονός, μια σφαγή, την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ

Ο Καγκελευτός αποτελεί ένας από τους δημοφιλέστερους χορούς της Μακεδονίας και ειδικότερα, της Ανατολικής. Χορεύεται στην Ιερισσό της Χαλκιδικής, από άνδρες και γυναίκες και αναπαριστά την σφαγή πάνω από 400 κατοίκων από τους Τούρκους. Ο περίφημος καγκελευτός χορός της Ιερισσού χορεύεται κάθε Τρίτη του Πάσχα στο Μαύρο Αλώνι της περιοχής (ονομάστηκε έτσι μετά την σφαγή) και αναπαριστά την σφαγή (αποκεφαλισμό) 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, σε διαταγή του Γιουσούφ Μπέη, κατά την επανάσταση του 1821. Το τραγούδι έχει αλληγορική σημασία, καθώς για πολλά χρόνια μετά, στη μνήμη των σφαγιασθέντων, ο χορός γινόταν παρουσία των Τούρκων, οι οποίοι δεν γνώριζαν τη σημασία του εθίμου.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Είναι αργόσυρτος χορός. Στο τελευταίο κομμάτι του τραγουδιού, οι δύο πρώτοι χορευτές, ο πρωτοσύρτης και ο πρωτοκαγκελευτής, ενώνουν τα χέρια τους δημιουργώντας μια αψίδα αναπαριστώντας τα τεντωμένα σπαθιά των Τούρκων. Από την υποτυπώδη αψίδα περνούν όλοι οι χορευτές δύο φορές, ενώ τα βήματα του χορού συνεχίζονται καθώς και το τραγούδι, το οποίο κάθε του στροφή του τραγουδιέται εναλλάξ, μια από τους άντρες και μια από τις γυναίκες. Συγκεκριμένα, η λαβή του χορού είναι αγκαζέ με το δεξί χέρι ενός χορευτή κάτω από το αριστερό χέρι του προηγούμενου και τα δάκτυλα μπλεγμένα. Χορεύεται σε σχήμα σαλίγκαρου και όταν φθάσει ο πρώτος το κέντρο, τότε σχηματίζουν μια αψίδα μαζί με το δεύτερο σηκώνοντας τα χέρια τους σε αψίδα, απ΄ όπου περνούν οι υπόλοιποι από κάτω.

Το θεαματικότερο και επίσημο μέρος του χορού, αρχίζει με τον στίχο παράγγελμα: «Άκουσι συ προυτουσυρτή κι συ Προυτουκαγκιλευτή! Για βιργουλίγα ντου χουρό για βιργουκαγκιλέψτι τουν». «Να διώ ψηλές, να διώ λιγνές, να διώ την κόρη π’ αγαπώ του ποιος κροτεί του χέρι της, του ποιος την αρραβώνα της. Ένας οχτρός μου γείτονας, ας τοιι κρατεί και ας χαίριτι. Ως την απάνου Κυριακή, ώσπου ν’ αρραβουνιάσουμι». Oπως προαναφέραμε, ο χορός είναι αλληγορικός. Η κόρη που αγαπά ο Ιερισσιώτης είναι η πεντάμορφη Ελευθερία, της οποίας το χέρι κρατεί ο τούρκος εχθρός-γείτονας δια της βίας. Ελπίζει ο Ιερισσιώτης ότι το επόμενο Πάσχα θα διωχθεί ο μισητός αντίπαλος κι έτσι θα ενωθεί επίσημα με την πολυπόθητη Ελευθερία.

Πηγές:
Πολιτιστικός Λαογραφικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης
(ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ)
http://paroutsas.jmc.gr/
http://ellinwnparadosi.blogspot.gr/

Φωτογραφία:
http://www.domnasamiou.gr