Ο τόπος και οι χοροί του: «Έντεκα»

Ο ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΟΥ
Ένα οδοιπορικό στην ελληνική παράδοση

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: ΕΝΤΕΚΑ

Χορός ελεύθερος, χωρίς συγκεκριμένη διάταξη στον χώρο, δίνοντας ελευθερία στον χορευτή. Χορεύεται αντικριστά σε ζευγάρια, συνήθως μεταξύ άντρα και γυναίκας.

ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ

Ο χορός Έντεκα ή Σιατιστινός ή Αϊβασιλιάτικος ή Σκορπιός εντοπίζεται στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας και κυρίως στον νομό Κοζάνης. Παλαιότερα, χορευόταν σ’ όλα τα λαϊκά δρώμενα σε ανοικτούς χώρους γύρω από μεγάλες φωτιές κυρίως μέσα στο δωδεκαήμερο (από 25 Δεκεμβρίου μέχρι 6 Ιανουαρίου), για αυτό και κατά τόπους καλείται Αϊβασιλιάτικος. Σήμερα χορεύεται περισσότερο στις μεγάλες ετήσιες γιορτές των Αποκριών και σ’ όλα τα γεγονότα του κοινωνικού βίου. Για την ονομασία του υποστηρίζεται κυρίως η ακόλουθη εκδοχή: Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι Τούρκοι επέβαλαν απαγόρευση στις μετακινήσεις από τις έντεκα το βράδυ και μετά. Οι Έλληνες, φεύγοντας από τα καφενεία και διαλύοντας τις παρέες τους, αυτή την ώρα χόρευαν αυτόν τον χορό ή τον παράγγελναν από τους μουσικούς για να κλείσουν το γλέντι τους και τον ονόμασαν «έντεκα». Ακόμα, πολύ συχνά τον συναντάμε ως «σκορπιό» γιατί χορεύεται ελεύθερα ή σκόρπια αλλά και ως «ξετσάκωτο», γιατί χορεύεται χωρίς λαβή.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Έχει 5 χορευτικά βήματα ή αλλιώς δέκα κινήσεις που εκτελούνται σε δύο μουσικά μέτρα. Χορεύεται ελεύθερα στο χώρο κι όχι σε κύκλο όπως συνήθως οι περισσότεροι ελληνικοί χοροί. Χορεύεται από ζευγάρια αντικριστά, είτε άνδρας με γυναίκα, είτε δύο άντρες μαζί, είτε δύο γυναίκες μαζί. Όταν όμως πρόκειται για παρέα χορεύουν όλοι μαζί και αλλάζουν χορευτικό ζευγάρι. Το μουσικό μέτρο του χορού είναι τα 9/8. Στο ρυθμό του έντεκα τραγουδιούνται πολλά τοπικά τραγούδια, όπως το πασίγνωστο στο πανελλήνιο άσμα: «Τι ’θελα κι σ’ αγαπούσα κι δεν κάθομαν καλά».

Πηγές: http://paroutsas.jmc.gr/
Έντεκα – Λύκειο Ελληνίδων Θεσσαλονίκης (Κανάλι Dancer Leth)